نوشتار حاضر سعی دارد به بررسی رابطه دانش و قدرت در ایران عصر پهلوی (1357-1304) بپردازد. در این راستا، سوال اصلی این گونه مطرح شده است که رابط? دانش و قدرت در عصر پهلوی چه تأثیری در شکل گیری نوع خاصی از دانش و پس عقلانیت در ایران معاصر داشته است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده است که به نظر می رسد دولت پهلوی به دلیل احساس ضرورت تحقق مدرنیزاسیون در ایران، موجب شکل گیری و گسترش نوعی از دانش و به تبع آ...

نهاد آموزش رسمی دارای ظرفیت بالایی جهت گسترش و تثبیت ایدئولوژی حاکم بر جامعه است. در این راستا حکومت پهلوی از اهمّیت، جایگاه و ظرفیت های آموزش و پرورش در راستای دیدگاه های کلی خود و در جهت پیشبرد اهداف حکومت بهره گرفته است. انتخاب نام مدارس با عناوین همسو با ارزش‌های حکومت مثالی از ظرفیت های استفاده شده در آموزش و پرورش دوره پهلوی، به منظور القاء و تثبیت ارزش‌ها است؛ بنابراین انتخاب نام مدارس ار...

سقوط حکومت پهلوی دوم از زوایای مختلف و در چارچوب نظریه‌های گوناگون بررسی شده است. از جملۀ رویکردها در این زمینه، رابطۀ میان فرایند توسعه در این دوره و سقوط این حکومت است. مقالۀ حاضر در پی آن است که نقش فرایند نوسازی در سقوط سلسلۀ پهلوی را از منظری متفاوت بررسی کند. دلیل این تفاوت استفاده از رویکرد نهادگرایی جدید است. بدین ترتیب سؤال این مقاله از این قرار است: سقوط سلسلۀ پهلوی از منظر نظریۀ نهاد...

کرمانشاه یکی از مناطق مهم ایران در غرب کشور است که به لحاظ برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و واقع شدن در منتهی الیه غربی ایران و نیز دارا بودن ایلات بسیار و قدرتمند از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در دوره ی حکومت قاجارها، ایلات و عشایر کرمانشاه از جمله ایل سنجابی از قدرت و توان فراوانی برخوردار بودند که در اواخر دوره ی قاجارها و جنگ جهانی اوّل و نابسامانی ها و آشوب های پس از آن عملاً از تابعیت...

ایلات و عشایر همیشه در تحولات کشور نقش اساسی و مهمی داشته اند. یکی از این ایلات، ایل قشقایی است که از دوره صفویه موجودیت یافت این ایل از دوره صفویه تا اواخر دوره قاجاریه به عنوان یک قدرت محلی در کنار حکومت مرکزی ایفای نقش می کرد.ولی با روی کار آمدن حکومت پهلوی اول روابط ایلات و حکومت مرکزی به هم خورد و سیاستهای رضا شاه در برابر ایلات، موجب جریاناتی در مناطق جنوبی شد که باعث نقش قشقاییها در آن ج...

چکیده: سیاست‌ها و مصوبات اقتصادی مجالس دورة پهلوی اول برآیند بحران‌های اقتصادی ایران در عصر قاجار بود که فعالیت اصناف و تجار را به شدت تحت تأثیر قرار داده و این طیف را به سوی  تقابل با حکومت مذکور سوق داده بود. اگر چه مصوبات مزبور در راستای حل معضلات حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی عصر، مطرح و اجرا می‌گردید اما به نسبت دامنة تأثیرات و فرآیند اجرا، می‌توانست به اعتراض و موضع گیری گروه‌هایی از اصناف و...

سقوط حکومت پهلوی درپی انقلاب اسلامی ایران در دهه‌­های پایانی قرن بیستم از مهم‌­ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران و جهان است. انقلاب‌ اسلامی از همان روزهای آغازین موردتوجه بسیاری از تحلیل­‌گران حوزه­‌های سیاسی، اقتصادی، جامعه‌ شناسی و روانشناسی بوده و حتی تاریخ‌­نگاری نیز از این رویداد بی‌­نصیب نماند. پیدایش فضای آزاد و طرح موضوعات جدید برای مورخان در اثر سقوط حکومت پهلوی و میل برخی از بازیگران ...

نوشتار حاضر قصد دارد با پاسخ به این پرسش که «چرا حکومت قاجار فرو پاشید و پهلوی اول به قدرت رسید؟» راهی به قانونمندی تاریخی در جریان انتقال قدرت بگشاید. مؤلف در پاسخ به پرسش یاد شده فرضیه های ذیل را مورد بررسی قرار می دهد: 1. فشار مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی، حکومت قاجار را در حفظ قدرت مستأصل ساخت؛ 2. همزمانی رخدادهای داخلی و خارجی در دست یابی رضاخان به قدرت مؤثر واقع شد؛ 3. انگلیسی ها از ...

نظام‏ وظیفه نخستین بار در چهارچوب ارتش‏های پادشاهی و دولت‏های‏ مستقل از کلیسا در اروپای غربی تأسیس‏ شد و توانست واسطه‏ای بین دولت و ملت‏ در ابتدای مدرنیته و وسیله‏ای برای بسط نظامی‏گری حاکمان و سلاطین باشد. تقسیم ‏کار اجتماعی، پیشرفت تکنیکی، و صنعتی شدن در کنار هم سبب شد تا ارتش‏های مدرن شکل بگیرند که از اولین نهادهای بوروکراتیک نیز به شمار می‏آمدند. اما این پدیده که در غرب پس از مجموعۀ تحولات ...

سقوط قاجاریه و برآمدن حکومت پهلوی، سرآغاز تحولات مهمّی‌ در ایران شد. این تحولات متأثر از شرایط داخلی و خارجی گوناگون بود. دراین‌میان، حکومت پهلوی با استفاده از ایدئولوژی ملی‌گرایی و بهره‌وری نسبی از تکنولوژی روز جهان، به ‌دنبال توجیه مبانی حکومت خود برآمد؛ به همین منظور، سازمان پرورش افکار، در 1317ش در ایران تأسیس شد تا مهمّ‌ترین نهاد برای طراحی و اجرای سیاست‌های تبلیغاتی حکومت پهلوی شود. در میان...